۱. تحلیل بازار جهانی و فرصت‌های جدید

بازار جهانی رنگ و پوشش در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۲۰ میلیارد دلار ارزش داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳۴ میلیارد یورو برسد. همچنین، بازار جهانی چسب در سال ۲۰۱۶ ارزشی بالغ بر ۴۱.۴۷ میلیارد دلار داشت و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۱ به ۵۳.۳۷ میلیارد دلار برسد با نرخ رشد سالانه ۵.۲٪. این رشد عمدتا به دلیل افزایش تقاضا برای محصولات زیست‌محیطی و نوآورانه است.

• رزین‌های پایه آبی و دوستدار محیط زیست: تقاضا برای رزین‌های پایه آبی (مانند رزین‌های آکریلیک و پلی‌یورتان پایه آبی) به دلیل قوانین سخت‌گیرانه زیست‌محیطی در اروپا و آسیا رو به افزایش است. شرکت‌هایی مختلفی، رزین‌های آکریلیک پایه آبی را برای کاربردهای متنوع از جمله پوشش‌های ساختمانی و چسب‌های بازدارنده شعله تولید می‌کنند.

• چسب‌های آکریلیک: چسب‌های آکریلیک به دلیل مقاومت در برابر نور خورشید، رطوبت و دماهای متغیر، بزرگ‌ترین سهم بازار چسب را در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ به خود اختصاص داده‌اند.

• رنگ‌های ضدحریق و خودتمیزشونده: بازار رنگ‌های صنعتی به سمت پوشش‌های نوآورانه مانند رنگ‌های ضدحریق و رزین‌های خودتمیزشونده حرکت کرده است. موسسه علوم و فناوری رنگ و پوشش ایران در این زمینه تحقیقاتی را برای سنتز رزین‌های هوشمند انجام داده است.

۲. پیشنهادات اصلاح خط تولید

برای واحدهای تولیدی که با کاهش سودآوری مواجه‌اند، اصلاح خط تولید با تمرکز بر محصولات پرتقاضا و کم‌هزینه می‌تواند سودآوری را افزایش دهد. پیشنهادات زیر بر اساس روندهای جهانی ارائه شده‌اند:

الف) تولید رزین‌های پایه آبی

• چرا؟ رزین‌های پایه آبی به دلیل کاهش انتشار ترکیبات آلی فرار (VOC) و سازگاری با محیط زیست، تقاضای بالایی در بازارهای جهانی دارند. شرکت‌های پیشرو مانند PPG و Sherwin-Williams در سال ۲۰۲۳ به ترتیب با درآمد ۱۷.۷ و ۱۶.۶ میلیارد دلار، بخش عمده‌ای از تولیدات خود را به این نوع رزین‌ها اختصاص داده‌اند.

• چگونه؟ با افزودن تجهیزات مخلوط‌کن با ویسکوزیته بالا و سیستم‌های فیلتراسیون، خط تولید موجود می‌تواند برای تولید رزین‌های آکریلیک یا پلی‌یورتان پایه آبی اصلاح شود.

• هزینه تخمینی: بسته به ظرفیت و بازدید از امکانات موجود کارخانه.

• سودآوری: حاشیه سود رزین‌های پایه آبی تا ۲۰٪ بالاتر از رزین‌های سنتی حلال‌پایه است.

ب) توسعه چسب‌های تخصصی

• چرا؟ چسب‌های اپوکسی و آکریلیک به دلیل کاربرد در صنایع خودروسازی، هوافضا و ساخت‌وساز، تقاضای رو به رشدی دارند. برای مثال، چسب‌های اپوکسی-نایلون با استحکام بالا در صنایع فلزی کاربرد گسترده‌ای دارند.

• چگونه؟ افزودن سیستم‌های پخت (Curing Systems) به خط تولید برای تولید چسب‌های اپوکسی یا پلی‌سولفید. 

• هزینه تخمینی: بسته به ظرفیت و بازدید از امکانات موجود کارخانه.

• سودآوری: بازار چسب‌های تخصصی سالانه ۵.۲٪ رشد می‌کند و حاشیه سود آن‌ها تا ۲۵٪ است.

ج) تولید رنگ‌های صنعتی و ضدحریق

• چرا؟ با افزایش ساخت‌وساز در خاورمیانه (مثل پروژه‌های قطر و امارات برای جام جهانی ۲۰۲۲ و اکسپو ۲۰۲۰)، تقاضا برای رنگ‌های صنعتی و ضدحریق افزایش یافته است.

• چگونه؟ افزودن تجهیزات لایه‌نشانی (مانند دستگاه‌های Beneq) و فرمولاسیون‌های جدید برای تولید رنگ‌های ضدحریق یا خودتمیزشونده.

• هزینه تخمینی: بسته به ظرفیت و بازدید از امکانات موجود کارخانه.

• سودآوری: رنگ‌های ضدحریق تا ۳۰٪ حاشیه سود دارند و بازار صادراتی آن‌ها در منطقه خاورمیانه رو به رشد است.

۳. مزایای رقابتی

• دسترسی به بازارهای صادراتی: ایران با روابط نزدیک با کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و ترکمنستان، می‌تواند از بازارهای صادراتی بهره‌مند شود. برای مثال، ایران ۲۳٪ از بازار چسب ترکمنستان را در اختیار دارد.

• کاهش هزینه مواد اولیه: استفاده از مواد اولیه داخلی (مانند حلال‌های استری تولید داخل) هزینه‌ها را تا ۱۵٪ کاهش می‌دهد.

• نوآوری‌های دیجیتال: پلتفرم‌هایی مانند متاورس رنگ امکان بازاریابی دیجیتال و جذب مشتریان بین‌المللی را با هزینه کم فراهم می‌کنند.

۴. گام‌های اجرایی

1. مطالعات امکان‌سنجی: بررسی بازار هدف و تحلیل هزینه-فایده برای انتخاب محصول جدید.

2. ارتقای تجهیزات: سرمایه‌گذاری در تجهیزات کم‌هزینه مانند سیستم‌های پخت یا مخلوط‌کن‌های پیشرفته.

3. آموزش پرسنل: آموزش شیمیست‌ها و تکنسین‌ها برای کار با تکنولوژی‌های جدید.

4. تست بازار: تولید نمونه‌های اولیه و عرضه در بازارهای محلی و صادراتی.

۵. نمونه‌های موفق داخلی سال های قبل

• پترو رزین میبد: ارائه دانش فنی تولید مواد میانی به عنوان ماده اولیه تولیدات خود، در سال 1403 حاشیه سود 14 درصد بیشتر به نسبت قبل را کسب کرد.
• سیسو پلیمر زرنما: یکی از تولید کننده های قدرتمند در زمینه پلی اورتان زیره کفش با ارائه تکنولوژی تولید پلی ال های جدید افزایش سهم بازار 15 درصدی نسبت به قبل را به خود اختصاص داد.
• گروه تولیدی، معدنی نبوی زاده: به عنوان یکی از بزرگترین تولید کننده سنگ در کشور، با ارائه تکنولوژی تولید رزین های پوشش اپوکسی توانست نسبت به تامین رزین های مصرفی خود، خودکفا شوند.

۶. نتیجه‌گیری

اصلاح خط تولید برای تولید رزین‌های پایه آبی، چسب‌های تخصصی و رنگ‌های ضدحریق، فرصتی کم‌هزینه و سودآور برای احیای واحدهای تولیدی است. با سرمایه‌گذاری هوشمند و تمرکز بر بازارهای صادراتی منطقه‌ای، واحدهای تولیدی می‌توانند حاشیه سود خود را تا ۲۰-۳۰٪ افزایش دهند و در بازار جهانی رقابتی باقی بمانند.